«Ταῦτα λέγω πᾶντα βλέπωντας, ἐφώναξε μὲ μεγάλην φωνὴν καὶ εἶπεν, ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος…»
Οὗτος ὁ Ἅγιος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους Τιβερίου Καίσαρος, ἐν ἔτει ιε΄ [15], καταγόμενος μὲν ἀπὸ τὴν χώραν τῶν Καππαδοκῶν, ἑκατόνταρχος δὲ ὑπάρχων κατὰ τὸ ἀξίωμα, ὑποκάτω εἰς τὸν Πιλάτον τὸν ἡγεμόνα τῆς Ἰουδαίας. Ἀπὸ τὸν ὁποῖον ἐπροστάχθη νὰ ὑπηρετήσῃ εἰς τὰ τίμια καὶ σωτήρια Πάθη τοῦ Χριστοῦ, μαζὶ μὲ τοὺς ὑποτασσομένους εἰς αὐτὸν στρατιώτας, καὶ νὰ φυλάξῃ τὸν σφραγισθέντα τάφον. Οὗτος λοιπὸν βλέπωντας τὰ ἐξαίσια θαύματα, ὁποῦ ἔγιναν τότε εἰς τὴν Σταύρωσιν τοῦ Κυρίου, ἤτοι τὸν σεισμόν, τὴν ἐπισκότισιν τοῦ ἡλίου, τὸ καταπέτασμα τοῦ Ναοῦ, ὁποῦ ἐσχίσθη ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω, τὰς πέτρας, ὁποῦ ἐσχίσθησαν, τὰ μνήματα, ὁποῦ ἀνοίχθησαν καὶ πολλοὺς τῶν κεκοιμημένων Ἁγίων, ὁποῦ ἀνεστήθησαν καὶ ἐνεφανίσθησαν εἰς τοὺς πολλούς. Ταῦτα λέγω πᾶντα βλέπωντας, ἐφώναξε μὲ μεγάλην φωνὴν καὶ εἶπεν, ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος. Καθὼς διηγοῦνται συμφώνως καὶ οἱ τρεῖς θεῖοι Εὐαγγελισταί, ὁ Ματθαῖος, ὁ Μάρκος, καὶ ὁ Λουκᾶς. Διὰ τοῦτο καὶ τὰ ἀργύρια ὁποῦ ἔδιδαν εἰς αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι, διὰ νὰ διαβάλῃ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, καὶ νὰ εἰπῇ, ὅτι οἱ μαθηταὶ τὸν ἔκλεψαν. Τὰ ἀργύρια λέγω ταῦτα δὲν τὰ ἐδέχθη ὁ ἀοίδιμος. Ἀλλὰ τὰ ἀπεστράφη αὐτὸς καὶ δύω ἄλλοι στρατιῶται, οἱ ὁποῖοι ὕστερον μαζὶ μὲ αὐτὸν ἐμαρτύρησαν.
Ἀφήσας λοιπὸν ὁ μακάριος Λογγῖνος τὴν στρατιωτικὴν τάξιν καὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ ἑκατοντάρχου, ἐπῆγεν εἰς τὴν πατρίδα του, καὶ ἐκήρυττεν ἀποστολικῶς τὸν Χριστόν, ὅτι εἶναι Θεὸς ἀληθινός. Τοῦτο δὲ μαθὼν ὁ Πιλάτος ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους, μᾶλλον δὲ καὶ διαφθαρεὶς τὴν γνώμην παρ’ αὐτῶν μὲ δῶρα καὶ ἀργύρια, γράφει πρὸς τὸν Καίσαρα Τιβέριον, καὶ κατηγορεῖ τὸν Λογγῖνον, πῶς ἀφῆκε τὸ στρατιωτικόν του ἐπάγγελμα. Καὶ πῶς κηρύττει εἰς τὴν πατρίδα του Θεὸν τὸν Χριστόν. Ὅθεν πέμπονται ἐκεῖνοι, ὁποῦ ἔμελλον νὰ θανατώσουν τὸν Ἅγιον. Καὶ φθάσαντες εἰς τὴν πατρίδα του Καππαδοκίαν, κατὰ τύχην ἀπαντῶσι τὸν ἴδιον Λογγῖνον, χωρὶς νὰ γνωρίσουν, οὔτε ἐκεῖνοι αὐτόν, οὔτε αὐτὸς ἐκείνους. Καὶ ἀφ’ οὗ ἐφιλοξενήθησαν φιλοφρόνως ἀπὸ τὸν Ἅγιον, φανερόνουσιν εἰς αὐτὸν τὸν σκοπόν, διὰ τὸν ὁποῖον ἐπῆγαν ἐκεῖ. Ὁ δὲ Ἅγιος, χωρὶς νὰ ταραχθῇ τελείως, ἐδέχθη μὲ τόσην πολλὴν χαρὰν τὴν εἴδησιν αὐτήν, ὥστε ὁποῦ ἀκόμη περισσότερον ἐπεριποιήθη αὐτοὺς καὶ ἐφιλοξένησεν. Ἔπειτα ἑτοιμάσας πρότερον τὸν τάφον καὶ τὰ εἰς τὴν θανήν του ἐπιτήδεια, ἐκάλεσε καὶ τοὺς ἄλλους δύω στρατιώτας, ὁποῦ ἔφυγον μαζὶ μὲ αὐτόν, διὰ νὰ συγκοινωνήσουν καὶ αὐτοὶ τὸ διὰ Χριστὸν μαρτύριον.
Ἔπειτα φανερόνοι εἰς τοὺς ἀπεσταλμένους, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ζητούμενος ἀπὸ αὐτοὺς Λογγῖνος. Οἱ δὲ ἀπεσταλμένοι τοῦτο ἀκούσαντες, πολὺ ἐλυπήθησαν. Παρακαλεσθέντες ὅμως ἀπὸ τὸν Ἅγιον, ἀπεκεφάλισαν αὐτὸν καὶ τοὺς δύω συστρατιώτας του. Ἡ δὲ πάντιμος κεφαλὴ τοῦ Ἁγίου, εὐθὺς ἐπέμφθη εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, διὰ νὰ λάβῃ πληροφορίαν, τόσον ὁ Πιλάτος, ὅσον καὶ οἱ Ἰουδαῖοι, ὅτι ἀληθῶς ἀπεκεφαλίσθη ὁ ὑπ’ αὐτῶν μισούμενος Λογγῖνος. Καὶ πρὸς τούτοις, ἵνα ἐκ τῆς τοιαύτης πληροφορίας, λάβῃ ὁ Πιλάτος παρὰ τῶν Ἰουδαίων τὰ συμφωνηθέντα ἀργύρια. Ἐχώσθη δὲ ἡ τιμία τοῦ Μάρτυρος κεφαλὴ ἔμπροσθεν τῆς πόλεως Ἱερουσαλὴμ μέσα εἰς μίαν κοπρίαν. Ὕστερον δὲ ἀπὸ πολλοὺς χρόνους, μία γυναῖκα ἔνδοξος καὶ πλουσία καταγομένη ἀπὸ τὴν Καππαδοκίαν, ἔχασε τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν της καὶ ἔμεινε τυφλή, ἀπὸ μίαν ἀσθένειαν, ὁποῦ τῆς ἠκολούθησε. Τούτου χάριν ἐπῆγεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ὁμοῦ μὲ ἕνα μονογενῆ της υἱόν. Μὲ σκοπόν, διὰ νὰ δυνηθῇ νὰ εὕρῃ τὴν ἰατρείαν τῶν ὀφθαλμῶν της. Εἰς καιρὸν δὲ ὁποῦ εὑρίσκετο ἐκεῖ, ἀπέθανεν ὁ υἱός της. Καὶ διὰ τοῦτο ἐπροστέθη ἐπάνω εἰς τὴν μίαν λύπην της, καὶ ἄλλη λύπη. Ὅθεν διπλῶς ἐθρήνει ἡ δυστυχής. Εἰς ταύτην λοιπὸν οὕτως ἔχουσαν, φαίνεται ἐν ὀνείρῳ ὁ μακάριος Λογγῖνος καὶ λέγει πρὸς αὐτήν, ποῖος εἶναι. Καὶ εἰς ποῖον μέρος εἶναι χωσμένη ἡ κεφαλή του. Καὶ ὅτι ἐὰν σκάψῃ καὶ πάρῃ αὐτήν, θέλει λάβῃ ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἰατρείαν τῶν ὀφθαλμῶν της. Καὶ πρὸς τούτοις, ὅτι θέλει ἰδῇ καὶ τὸν υἱόν της μὲ δόξαν. Ἐξυπνήσασα λοιπὸν ἡ γυνή, καὶ εὑροῦσα τὴν κοπρίαν καὶ σκάψασα, ἐπῆρε τὴν ἁγίαν τοῦ Μάρτυρος κεφαλήν. Καὶ διὰ τῆς ἐν ἐκείνῃ κατοικούσης θείας χάριτος, ἔλαβε τὴν ὀπτικὴν ἐνέργειαν τῶν ὀμματίων της. Καὶ τὸν υἱόν της ἠξιώθη νὰ ἰδῇ, συνευρισκόμενον ὁμοῦ μὲ τὸν Ἅγιον, καὶ ἀπολαμβάνοντα τὴν ἐκείνου δόξαν καὶ τιμὴν εἰς τὰ οὐράνια. Ἔβαλε λοιπὸν εἰς θήκην καὶ τὸ λείψανον τοῦ υἱοῦ της, καὶ τὴν τοῦ Μάρτυρος κεφαλήν. Ἐπειδὴ ἔτζι τῆς εἶπε νὰ κάμῃ ὁ Ἅγιος. Καὶ πέρνουσα αὐτήν, ἐπῆγεν εἰς τὴν Καππαδοκίαν, παθοῦσα τὸ ἴδιον ἐκεῖνο, ὁποῦ ἔπαθε καὶ ὁ Σαούλ. Καθὼς γὰρ ἐκεῖνος ζητῶν τὰς γαϊδούρας τοῦ πατρός του, εὗρε παρ’ ἐλπίδα βασιλείαν, τοιουτοτρόπως καὶ αὐτή, ζητοῦσα νὰ ἀπολάβῃ τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν της, καὶ τοῦτο ἔλαβε, καὶ θερμὸν προστάτην εὑρῆκε τὸν Ἅγιον. Ὅθεν κτίσασα Ἐκκλησίαν εἰς ὄνομα τοῦ Ἁγίου Λογγίνου, ἐκεῖ ἀπεθησαύρισε τὴν τοῦ Μάρτυρος ἱερὰν κεφαλήν. Καὶ διὰ μέσου αὐτῆς, ἐπλούτησε μίαν βρύσιν τῶν ἰαμάτων, καὶ διὰ τὸν ἑαυτόν της καὶ διὰ ὅλους τοὺς συμπατριώτας της Χριστιανούς, εἰς δόξαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής, τόμος Α’.
Εκδόσεις Δόμος, 2005.
«Συναξάριον Αγίου Λογγίνου του Εκατόνταρχου»
