Ή μήπως δεν γνωρίζεις στο Ευαγγέλιο το παράδειγμα των δέκα Παρθένων , πως εκείνες που δεν είχαν ελεημοσύνη, άσκησαν όμως την Παρθενία, έμειναν έξω από τον νυμφώνα; Διότι, λέει: «Ήταν δέκα παρθένες, πέντε μωρές και πέντε φρόνιμες» (Ματθ. 25.2). Και οι μεν φρόνιμες είχαν λάδι, οι δε μωρές δεν είχαν λάδι, και έσβηναν τα λυχνάρια τους. Και οι πήγαν τότε οι μωρές στις φρόνιμες και είπαν: «Δώστε μας λάδι από τα δοχεία σας. […] Και εκείνες είπαν, δεν μπορούμε να σας δώσουμε, μήπως δεν φτάσει και για τους» (Ματθ. 25.8-9).
Δεν το κάνουν αυτό από ασπλαχνία, ούτε από κακία, αλλά γιατί υπήρχε στενότητα χρόνου, επειδή επρόκειτο να έρθει ο νυμφίος. Είχαν όμως κι αυτές λυχνάρια, αλλά των φρονίμων τα λυχνάρια είχαν λάδι, ενώ τα δικά τους δεν είχαν. Γιατί η φωτιά είναι η παρθενία, και το λάδι η ελεημοσύνη. Και όπως ακριβώς η φωτιά, εάν δεν έχει λάδι να την τροφοδοτήσει, σβήνει, έτσι και η παρθενία, εάν δεν έχει ελεημοσύνη, σβήνει. «Δώστε μας λάδι από τα δοχεία σας». Και εκείνες τις απάντησαν: «δεν μπορούμε να σας δώσουμε». Κι αυτό δεν ήταν λόγος κακίας, αλλά λόγος φόβου. «Μήπως δεν φτάσει και για εμάς και για εσάς». Μήπως, θέλοντας όλες να μπούμε μέσα, μείνουμε έξω. «Αλλά πηγαίνετε να αγοράσετε από τους πωλητές». […]
Και ποιοι είναι οι έμποροι του λαδιού; Οι φτωχοί, αυτοί που κάθονται μπροστά από την εκκλησία περιμένοντας την ελεημοσύνη μας. Και πόσο πρέπει να αγοράσω; Όσο θέλεις. Δεν ορίζω την ποσότητα, για να μην προβάλλεις για δικαιολογία τη φτώχεια. Όσο μπορείς, τόσο αγόρασε. Έχεις οβολό; Αγόρασε τον ουρανό. Όχι γιατί είναι φτηνός ο ουρανός, αλλά επειδή είναι φιλάνθρωπος ο Κύριος. Δεν έχεις οβολό; Δώσε ένα ποτήρι κρύο νερό. «Όποιος θα δώσει ένα ποτήρι κρύο νερό σε έναν από αυτούς του ασήμαντους στο όνομά μου, δεν θα χάσει τον μισθό του» (Ματθ. 10.42).
Εμπόριο και ανταλλαγή είναι ο ουρανός και εμείς αδιαφορούμε. Δώσε ψωμί και πάρε τον παράδεισο. Δώσε μικρά πραγματάκια και πάρε μεγάλα. Δώσε θνητά και πάρε αθάνατα. Δώσε φθαρτά και πάρε άφθαρτα. Εάν ήταν πανήγυρι και υπήρχαν φθηνά και άφθονα τρόφιμα, και τα πολλά πουλιούνται με λίγα χρήματα, δεν θα πουλούσατε τις περιουσίες σας, και βάζοντας σε δεύτερη θέση όλα τα άλλα, δεν θα αποκτούσατε εκείνο το εμπόρευμα; Και όπου τα πράγματα είναι φθαρτά, δείχνετε τόση προθυμία, όπου όμως το εμπόρευμα είναι αθάνατο, δείχνετε τόση ραθυμία και αδιαφορία; Δώσε στον φτωχό, ώστε, κι αν ακόμη εσύ σιωπάς, αμέτρητα στόματα να δίνουν λόγο για σένα, καθώς θα είναι παρούσα εκεί και θα συνηγορεί η ελεημοσύνη.
Η ελεημοσύνη είναι λύτρωση της ψυχής. Γι’ αυτό, όπως ακριβώς βρίσκονται μπροστά στις θύρες τα εκκλησίας οι λουτήρες γεμάτοι με νερό για να πλύνεις τα χέρια σου, έτσι κάθονται έξω από την εκκλησία οι φτωχοί, για να πλύνεις τα χέρια της ψυχής σου. Έπλυνες σωματικά τα χέρια σου με νερό; Πλύνε τα χέρια της ψυχής σου με ελεημοσύνη. […] Ας μην αδιαφορήσουμε, λοιπόν, για τον εαυτό μας, ούτε να απομακρυνθούμε από την σωτηρία μας, αφού έχουμε τόσο μεγάλο πέλαγος της φιλανθρωπίας του Κυρίου των όλων, ο Οποίος αλλάζει τις αποφάσεις Του για τις αμαρτίες μας.
Μπροστά μας βρίσκεται η Βασιλεία των ουρανών και ο Παράδεισος και τα αγαθά «που μάτι δεν είδε, και αυτί δεν τα άκουσε, κι ούτε έβαλε ο λογισμός του ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για εκείνους που Τον αγαπούν» (Α΄ Κορ. 2.9), και δεν θα έπρεπε όλα να τα κάνουμε, για να συνεισφέρουμε και εμείς κάτι, ώστε να μην τα χάσουμε αυτά; Ή δεν γνωρίζεις τι λέει ο Παύλος, αυτός που περιέτρεξε γη και θάλασσα και αέρα, που σαν να είχε φτερά διαπέρασε όλη την οικουμένη, που λιθοβολήθηκε, που φονεύθηκε, που χτυπήθηκε, πού έπαθε τα πάντα για το όνομα του Θεού, που προσκλήθηκε στο έργο του Θεού με ουράνια φωνή;
Πρόσεχε αυτός ο Παύλος τι λέει, ποια λόγια είπε με βροντερή φωνή. Πήραμε, λέει, χάρη από τον Θεό, αλλά κοπίασα και πρόσφερα «και η χάρη Του που δόθηκε σε ‘μένα δεν υπήρξε άκαρπη, αλλά και περισσότερο από όλους κοπίασα και πρόσφερα» (Α΄ Κορ. 15.10). Γνωρίζουμε, λέει ο Παύλος, γνωρίζουμε το μέγεθος της Χάριτος που λάβαμε, όμως δεν με βρήκε αργό. Είναι φανερά τα όσα εγώ πρόσφερα. Έτσι, λοιπόν, και εμείς ας διδάξουμε τα χέρια να κάνουν ελεημοσύνη, για να προσφέρουμε και εμείς κάτι το μικρό, επειδή είναι μεγάλα και εκείνα που πρόκειται να μας δοθούν, και ξεπερνούν τη δύναμη μας. Επειδή αυτά είναι Παράδεισος και Βασιλεία των Ουρανών, την οποία εύχομαι να επιτύχουμε όλοι μας με την χάρη και την φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαζί με τον Οποίον στον Πατέρα, και συγχρόνως και στο Άγιο Πνεύμα, ανήκει η δοξολογία, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες. Αμήν.
Απόδοση στη Νεοελληνική: Γ. Μαυρομάτης
Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου «Για την ελεημοσύνη και τις δέκα παρθένες»
