Ἀπό τούς «Βίους τῶν Ἁγίων» τοῦ Μιχαήλ Γαλανοῦ.
Μνήμη τοῦ ἁγίου, ἐνδόξου και πανευφήμου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου.
Ὁ Ἀνδρέας ἀδελφός τοῦ Πέτρου, ἧτο ἀπό τήν Βηθσαϊδά τῆς Γαλιλαίας καί καταγίνεται εἰς τήν ἀλιείαν ἐν τῇ θαλάσσῃ τῆς Τιβεριάδος. Ὡς φαίνεται δέ ἐκ τῆς Εὐαγγελικῆς διηγήσεως, εἶχε ὁμοῦ μετά τοῦ ἀδελφοῦ του ἰδιαίτερον ἁλιευτικόν πλοῖον, καί εἰργάζοντο συνεταιρικῶς μετά τοῦ Ἰακώβου καί τοῦ Ἰωάννου, τῶν υἱῶν τοῦ Ζεβεδαίου (Λουκ. Ε’ 1-10).
Ἡ ὁμάς ἐκείνη τῶν ἁλιέων τῆς λίμνης τῆς Γαλιλαίας δέν ἠσχολεῖτο μόνον εῖς τάς ἐπαγγελματικάς ἀσχολίας και μέριμνάς της. Διακαιομένη ἀπό θερμήν εὐσέβειαν καί θερμομένη ἀπό τόν πόθον τῆς προσδοκίας τοῦ Μεσσίου, εἶχε προσκολληθῆ εἰς τόν Ἰωάννην τόν Πρόδρομον, ὅτε τό κήρυγμα τούτου ἀντήχησε παρά τάς ὄχθας τοῦ Ἰορδάνου. Καί ὁ βαπτιστής τούς ἐπληροφόρησεν, ὅτι ὁ Μεσσίας ἤρχετο, ὅτι ἤδη εἶχεν ἔλθει.
Ἡμέραν τινά μετά τήν βάπτισιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τόν εἶδεν διερχόμενον ὁ Πρόδρομός του. Στραφείς πρός τούς παρευρισκομένους πλησίον του Ἀνδρέαν καί Ἰωάννην, εἶπεν˙ «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ». (Ἰωαν. Α’ 34). Ἀλλά καί ἄλλοτε τούς εἶχεν ὁμιλήσει περί αὐτοῦ ὅτι ἧτο ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἀμαρτίαν τοῦ κόσμου και ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ βαπτίζων ἐν πνεύματι ἁγίῳ. Ἠγέρθησαν λοιπόν ἐκεῖνοι μέ ζωηρότατον ἐνδιαφέρον καί ἔδραμον κατόπνι τοῦ Ἰησοῦ. Οὗτος, ἀκούσας τά βήματά των, ἐστράφη καί ἰδών ὅτι τόν ἠκολούθουν, τούς ρώτησε˙ τί ζητεῖτε; Τοῦ ἀπεκρίθησαν˙ ῥαββί, ποῦ μένεις; Ὁ Ἰησοῦς εἶπε πρός αὐτούς˙ ἔρχεσθε καί ἴδετε. Καί ὁ εὐαγγελιστής ἱστορεῖ ὅτι «ἦλθον καί εἶδον ποῦ μένει˙ καί παρ’ αὐτῷ ἔμειναν τήν ἡμέραν ἐκείνην (Αὐτόθι 38-40).
Ἐκ τῆς συναντήσεως ταύτης ἀμφότεροι οἱ μαθητές ἐπείσθησαν ὅτι πράγματι ὁ Ἰησοῦς ἧτο ὁ Μεσσίας. Ὅτε δέ τόν ἀφῆκαν, δραμών μετά σπουδῆς ὁ Ἀνδρέας πρός τόν ἀδελφόν του Σίμωνα εἶπε πρός αὐτόν˙ εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν. Μη ἀρκεσθείς δέ εἰς τοῦτο, ἀλλά ποθῶν νά γνωρίσῃ αὐτόν χωρίς ἀναβολήν καί ὁ Πέτρος, τόν παρέλαβεν ἀμέσως καί τόν ἔφερε πρός τόν Ἰησοῦν. Προσετέθησαν καί ὁ Φίλιππος καί ὁ Ναθαναήλ καί ὁ Ἰάκωβος, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἰωάννου. Μετά τήν σύντομον μετάβασιν εἰς Γαλιλαίαν, ἐπέστρεψαν εἰς Ἰουδαίαν μαζί μέ τόν Ἰησοῦν. Ἐκεῖνος ἐδίδασκεν˙ αὐτοί ἐβάπτιζαν. Ἐπέρασεν οὕτω ἐννέα μῆνες. Ὅτε δέ ἐγνώσθη ὅτι ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής εἶχε συλληφθῇ, ὁ Ἰησούς τούς ἐπανέφερεν εἰς τήν Γαλιλαίαν. Αὐτόθι Ανδρέας καί Πέτρος καί Ἰωάννης καί Ἰάκωβος ἐπανέλαβον τό ἔργον των ἀλιεύοντες, διορθώνοντες τά δίκτυα καί διασχίζοντες τήν ὑγράν ἔκτασιν τῆς λιμνοθαλάσσης. Ἀλλ’ ἠ ψυχή των δέν ἐλησμόνει τάς ἐπαγγελίας τῶν Γραφῶν, ὁ δέ ἀμνός τοῦ Θεοῦ καί υἱός τοῦ Θεοῦ ἐκυριάρχει εἰς τά πνεύματά των. Ποῦ νά ἧτο ἆρα γε; Ἡμέραν τινά ὁ Ἀνδρέας καί ὁ Πέτρος, ἔρριπταν τόν πεζόβολον εἰς τήν λίμνην. Ἐξαίφνης εἶδον τόν Ἰησοῦν. Ἡ ψυχή των ἀνεσκίρτησε καί ἠγέρθησαν ἐν στάσει σεβασμοῦ. Ἐκεῖνος δέ τούς εἶπε «δεῦτε ὀπίσω μου καί ποιήσω ὑμᾶς ἀλιεῖς ἀνθρώπων». Καί ἡ πρόσκλησις ἐπραγματοποιήθη παρευθύς: «Οἱ δέ, εὐθέως ἀφέντες τά δίκτυα, ἠκολούθησαν αὐτῷ». Ἐντεῦθεν ὁ Ἀνδρέας, ἐπειδῆ πρῶτος αὐτός μετέβη κατ’ ἀρχάς πρός τόν Ἰησοῦν μετά τοῦ Ἰωάννου, ἀλλά καί πρῶτος αὐτός μετέβη εἰς τήν ἀποστολικήν ὁμάδα μετά τοῦ Πέτρου, ἔλαβε τήν προσωνυμίαν τοῦ πρωτοκλήτου.
Ὅτι ὁ Ἀνδρέας ἀνῆκεν εἰς τούς ἔχοντας περισσότερον θάρρος πρός τόν Ἰησοῦν, τό πληροφορούμεθα ἐκ τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Ἰωάννου ἐν κεφαλαίῳ ΙΒ’. Ἕλληνες προσήλυτοι εἰς τήν Ἰουδαϊκήν θρησκείαν, εἶχαν ἔλθει εἰς τά Ἱεροσόλυμα κατά τήν ἑορτήν τοῦ Πάσχα, διά νά προσκυνήσωσιν εἰς τόν ναόν˙ ἐξέφρασαν δέ τήν ἐπιθυμίαν των ταύτην πρός τόν Φίλιππον, ἀλλ’ οὖτος συνεστάλη νά τό ἀνακοινώσῃ ἀπ’ εὐθείας, ἐπεκαλέσθη δέ τήν παρέμβασιν τοῦ Ἀνδρέου. Ἐάν εἰς τό ὄρος Θαβώρ καί εἰς τόν κῆπον τῆς Γεσθημανῆ δέν προσελήφθη καί ὁ Ἀνδρέας, τοῦτο κατά τήν γνώμην μας πρέπει νά ἀποδοθῇ εἰς τό ὅτι, ὅταν ὁ Ἰησοῦς ἀπουσίαζε παραλαμβάνων τόν Πέτρον, τόν Ἰάκωβον, τόν Ἰωάννην, τόν Ἀνδρέαν τόν ἄφηνεν ὡς προσωρινῶς, προϊστάμενον εἰς τούς ἄλλους ὀκτώ μαθητάς. Κατά τά λοιπά ἡ Ἰστορία τοῦ Ἀνδρέου μέχρι τῆς Σταυρώσεως, τῆς Ἀναστάσεως, καί τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν ὑπῆρξεν ὁποία ἐν γένει καί τῶν λοιπῶν ἀποστόλων. Μετά τόν σχηματισμόν τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας καί τά πρῶτα ἔτη τῆς δράσεως αὐτῆς, οἱ Απόστολοι, ὡς γνωστόν, ἔδραμαν εἰς διαφόρους χώρας πρός γνωστοποίησιν καί ἐπέκτασιν τοῦ κηρύγματος τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἀνδρέας ἐκήρυξεν ἐν Βιθυνίᾳ, Εὐξείνῳ Πόντῳ, Θράκῃ, Μακεδονίᾳ, Ἠπείρῳ. Καί ἄλλους δέ διελθών τόπους κατέληξεν εἰς τήν Ἀχαΐαν. Αὐτόθι ἡ διδασκαλία του ὑπῆρξεν ὡσαύτως καρποφόρος, ἐπετέλεσε δέ καί πολλάς ἰατρείας ἀσθενῶν διά τῶν προσευχῶν του. Οὕτω ἡ Χριστιανική ἀλήθεια ἠδυνήθη νά ἐπιτελέσῃ μεγάλας ἐν Πάτραις κατακτήσεις ὄχι μόνον παρά τῷ λαῷ, ἀλλά καί εἰς τάς ἀνωτέρας τάξεις. Αὐτή ἡ σύζυγος τοῦ ἀνθυπάτου Ἀχαΐας Αϊγεάτου, ὀνόματι Μαξιμίλλα, θεραπευθεῖσα ἐκ δεινῆς ἀσθενείας ὑπό τοῦ ἀποστόλου, ὡμολόγησε τόν Χριστόν. Τό γεγονός ἐξηρέθισε τόν ἀνθύπατον˙ ἐπειδή δέ ἐναντίον τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου εἶχον διεγερθῇ καί τά κοχλάζοντα πάθη τῶν εἰδωλολατρῶν ἱερέων, οἵτινες ἐφανάτισαν τούς ἐν τῇ πλάνη ἀκόμα εὑρισκομένους ὄχλους, προεκλήθη σφοδρός σάλος κατά τοῦ ἀκαμάτου ἐργάτου τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ Πρωτόκλητος κατά διαταγήν τοῦ ἀνθυπάτου συλληφθείς ἐφυλακίσθη˙ ἔπειτα κατεδικάσθη εἰς τόν σταυρικόν θάνατον καί ὑπέστη γενναιότατα τό μαρτύριον προσηλωθείς ἐπί σταυροῦ σχήματος Χ.
Τό λείψανον του ἠρνεῖτο νά τό παραδώσῃ πρός ταφήν ὁ ἀνθύπατος. Ἀλλ’ ἡ θεία δίκη τόν ἐτιμώρησε παραδειγματικά. Καταληφθείς ὑπό μανίας ηὐτοκτόνησε. Τότε ὁ κατασταθείς πρῶτος ἐπίσκοπος Πατρῶν Στρατοκλῆς, παραλαβών τό μαρτυρικόν σῶμα, ἐφρόντισε διά τόν ἐνταφιασμόν του, βοηθούμενος καί ἀπό τήν Μαξιμίλλαν, ἥτις διέθεσε καί ἄφθονα χρήματα ὑπέρ τῶν πτωχῶν. Ὁ Πρωτόκλητος ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν ὀγδοήκοντα ἐτῶν. Κατά τήν παράδοσιν εἰς τάς περιοδείας του κατέστησε καί ἐπισκόπους εἰς διάφορους πόλεις˙ τόν Δρακόντιον εἰς Νίκαιαν, τόν Τυχικόν εἰς Χαλκοδόνα, τόν Φιλόλογον εἰς Σινώπην, τόν Ἀμπλίαν εἰς Βάρναν, τον Ἀπελλῆν εἰς τήν Θρᾳκικήν Ἡράκλειαν, τόν Στάχυν εἰς τό Βυζάντιον.
Τό λείψανον τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου μετεκομίσθη ἐκ Πατρῶν εἰς Κωνσταντινούπολιν τήν 3ην Μαρτίου τοῦ 357 ἐπί τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου καί κατετέθη εἰς τόν ναόν τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Παρέμεινε δ’ ἐν Πάτραις ἡ ἁγία κάρα του μέχρι τοῦ 1460, ὅτε μετεκομίσθη εἰς Ῥώμην ἐπί τοῦ Πάπα Πίου τοῦ Β’. Βραδύτερον δάκτυλός τις τοῦ λειψάνου του ἀνεκομίσθη καί πάλιν εἰς Πάτρας, ἔνθα καί εὑρίσκεται μέχρι σήμερον.
Βίος τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου
