«Σε κάθε έναν από τους πιστούς αναμιγνύει τον εαυτό Του με τα Μυστήρια... »
Από την εποχή του Θεοφόρου Ιγνατίου Αντιοχείας, που έγραψε στις αρχές του β’ αιώνα, η Εκκλησία βιώνει και διδάσκει τον ευχαριστιακό ρεαλισμό, αλλά τώρα στα έργα του Χρυσοστόμου έχουμε τη βαθύτερη και ασφαλώς την εντυπωσιακότερη ανάλυση του ρεαλισμού της Ευχαριστίας. Προϋπόθεση των αναλύσεών του ο Χρυσόστομος έχει όχι μόνο τους ιδρυτικούς λόγους του Κυρίου και την επιβεβαίωσή τους από τον Παύλο, αλλά και την παύλεια θεολογία περί του σώματος του Χριστού.
Ο άνθρωπος-μέλος της Εκκλησίας κυριολεκτικά γεννιέται, τρέφεται, αναμιγνύεται με τον Χριστό, του οποίου δέχεται στο είναι του την σάρκα και το αίμα. Έτσι πραγματώνεται η κοινωνία, η ένωση δηλαδή του ανθρώπου με τον Χριστό, αλλά συγχρόνως έτσι εξασφαλίζεται και η ενότητα μεταξύ όλων των μελών της Εκκλησίας.
«Με το Μυστήριο αυτό τρεφόμαστε εμείς, με αυτό ανανεώνεται το φύραμά μας και έχουμε γίνει ένα σώμα Χριστού και μία σάρκα… Αυτός μας τρέφει με το ίδιο του το Αίμα και μας ενώνει με όλους τους τρόπους με τον εαυτό Του… Σε κάθε έναν από τους πιστούς αναμιγνύει τον εαυτό Του με τα Μυστήρια. Και όσους γέννησε (με το βάπτισμα), τους τρέφει με τον εαυτό Του και δεν μας παραδίδει αλλού. Και πάλι, για να σε πείσω, θα σου υπενθυμίσω ότι έλαβε τη σάρκα σου». (Εἰς Ματθ., Ὁμιλ. ΠΒ’ 5: PG 58, 744)
«Έγινες υιός του Θεού κι εσύ απολαμβάνοντας το πνευματικό τραπέζι, τρεφόμενος με τις σάρκες και το αίμα που σε αναγέννησε» (Εἰς Ψαλμ. 144,1: PG 55, 464)
Όπως αναλύει τον έντονο ρεαλισμό της Ευχαριστίας, αποκλείει τη θεώρησή της ηθικολογικά, ως γεγονότος που έχει απλώς ηθικοπαιδαγωγικό χαρακτήρα. Κρίνει όμως αναγκαία τη διευκρίνιση ότι δεν πρόκειται στο Μυστήριο απλώς για την αγάπη, που μέσα μας γεννιέται, αλλά για την πραγματική βρώση του σώματος του Χριστού. Η αγάπη γεννιέται και αυτή ακριβώς με τη βρώση του σώματος του Χριστού, με την ανάμιξη («φυρμόν») όλων των πιστών με τον Χριστό, γεγονός που οδηγεί και στην ενοποίησή τους σε σώμα με μια κεφαλή, τον Χριστό. Αυτά δηλώνουν σαφώς τον «πόθο» που έχει για μας ο Χριστός, αλλά και τον πόθο που εμείς πρέπει να αποκτήσουμε γι’ αυτόν.
«Έτσι ώστε να μην νομίζουμε ότι το Μυστήριο αφορά μόνο στην αγάπη, αλλά πρόκειται για την ίδια την πραγματικότητα, να αναμιχθούμε με εκείνη τη Σάρκα. Αυτό συμβαίνει με την τροφή, την οποία μας χάρισε, θέλοντας να μας δείξει τον πόθο που έχει για μας. Γι’ αυτό και ανέμιξε τον εαυτό Του με εμάς και ένωσε το Σώμα Του με το δικό μας, για να γίνουμε ένα, όπως το κεφάλι είναι ενωμένο με το σώμα». (Εἰς Ἰωάν. Ὁμιλ. ΜΣΤ’ 3: PG 59, 260)
Στυλιανού Παπαδόπουλου, Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Β’, σελ. 173-175
Ο έντονος ρεαλισμός της Ευχαριστίας στο έργο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
