Είναι αναντίρρητο, νομίζω, ότι η μοναχική ζωή ξεκινάει από ένα βαθύ και συγκλονιστικό βίωμα μετανοίας, που στο ξεκίνημά του είναι ατελές. Αυτή η μετάνοια δεν είναι πάντοτε απότοκος μιας αμαρτωλής, βαριά αμαρτωλής κατάστασης.
Μπορεί να είναι και καρπός μιας θεϊκής ελλάμψεως και ενοράσεως χαρισματικής του ανθρωπίνου δράματος, της πτώσεως “εν τω Αδάμ” και της σωτηρίας του ανθρώπου “εν τω Χριστώ” και η προσωπική μετάνοια για τα προσωπικά (συνειδητοποιημένα) αμαρτήματα να διογκώνεται, γιατί εντάσσεται μέσα σ’ αυτή τη χαρισματική και ενορατική συνειδητοποίηση.
Άλλωστε και με αυτόν τον τρόπο νομίζω πως και οι άγιοι διατηρούν την ταπείνωση και την αυτομεμψία του εσχάτου των αμαρτωλών, αν και έχουν μαρτυρημένη από τον Θεό και τους ανθρώπους την αγιότητά τους.
Ο άλλος λόγος που ίσως εξηγεί τον θρήνον της μετανοίας των αγίων είναι ότι ο ελλαμπόμενος νους των δίνει τις αφάνταστα συγκλονιστικές διαστάσεις στις προσωπικές (συγγνωστές τους) αμαρτίες, διότι τις βιώνουν υπό το πρίσμα των κατά το δυνατόν πραγματικών διαστάσεων (αποφατικά νοητών) του απειροτέλειου Θεού.
Μετανοούν θεοκρατικά και όχι εγωκεντρικά. Το κέντρο βάρους της Μετανοίας είναι “τίνος” τη Βουλή αθέτησαν και όχι πότε και πώς αθέτησαν. Και αυτή την “αθέτηση” τη βιώνουν κοινωνικά και όχι ατομικά. Τη βιώνουν για λογαριασμό σύνολης της ανθρωπότητας μέσα στο βίωμα της Εκκλησίας. Μπαίνοντας μέσα στο μοναστήρι (ο νέος μοναχός) έχει μαζί του όλο τον παλαιό άνθρωπο με τις ποικιλόμορφες και ποικιλότροπες επενδύσεις του εγωκεντρισμού του. Εμπάθεια πολύμορφη, άγνοια και απειρία βασανίζουν την ψυχή.
Χρειάζεται κάθαρση και ανάπλαση. Χρόνια πολλά θα πάρει το έργο αυτό ώστε να μεταβληθή σε απάθεια και χριστοκεντρισμό, στον θάνατο του παλαιού ανθρώπου.
Πολλές φορές, αντί να πετύχουμε την κάθαρση και την ανάπλαση, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι μια μορφολογική αλλαγή, αλλάζουμε τις κοσμικές επενδύσεις του εγωκεντρισμού με αντίστοιχες “καλογερικές”.
Ντύνουμε “καλογερικά” την εμπαθή εγωκεντρικότητά μας. […]
Πρέπει να χτυπηθούμε πολύ μέσα στις δοκιμασίες και να κάνουμε υπομονές χωρίς όρους και όρια ώστε, μέσα στην προσευχή και στα δάκρυα, να λαχταρήσουμε ειλικρινά και να πετύχουμε πραγματικά τον θάνατο του παλαιού ανθρώπου.
Αυτός ο θάνατος λειτουργείται ποικιλότροπα μέσα σε όλο το φάσμα της καθημερινής ζωής του μοναχού. Υποταγή, προσευχή, μελέτη, μετάνοια, εξομολόγηση, εγκράτεια, κόπος, πένθος, δάκρυα, συχνά προηγούνται για πολλά έτη, της χαρμολύπης και της ανάπαυσης, της ειρήνης των τέκνων του Θεού.
Αρχιμ. Αντωνίου Ρωμαίου
Περιοδικό “Σύναξη”, τχ. 35, 1990
