Άντρες αδελφοί μου φτωχοί σαν κι εμένα, (διότι όλοι μας χωρίς εξαίρεση είμαστε φτωχοί και στερημένοι της θείας χάρης, ακόμη κι αν φαίνεται με τις δικές μας ασήμαντες συγκρίσεις ότι κάποιος είναι ανώτερος από τον άλλον) δεχτείτε τον λόγο μου για την αγάπη προς τους φτωχούς, όχι με αδιαφορία αλλά με προθυμία, για να πλουτίσετε με τη βασιλεία του Θεού.
Προσευχηθείτε από κοινού και για μένα, ώστε να σας δωρίσω με αφθονία αυτόν τον λόγο και να θρέψω με αυτόν τις ψυχές σας, αλλά και για να μοιράσω στους πεινασμένους αυτό το πνευματικό ψωμί. Προσευχηθείτε είτε να κατέλθει εξ ουρανών αυτή η πνευματική τροφή, για να σας χαρίσω άρτο αγγελικό, όπως έκανε και ο παλαιός εκείνος Μωυσής, είτε να σας θρέψω και να σας χορτάσω με τα λιγοστά μου ψωμιά στην έρημο, όπως έκανε ύστερα ο Ιησούς, ο οποίος είναι ο μόνος αληθινός Άρτος και ο αίτιος της αληθινής ζωής.
Δεν είναι πολύ εύκολο να βρεις την αρετή που νικά τις υπόλοιπες, για να της δώσεις το έπαθλό της και την τιμητική της, όπως ακριβώς δεν είναι εύκολο σε ανθοφόρο και ευωδιαστό λιβάδι να βρεις από τα άνθη το ομορφότερο και πιο ευωδιαστό, αφού πότε το ένα και πότε το άλλο ελκύει την όσφρηση και την όρασή σου και την πείθει να το κόψει πρώτο.
Οδοί σωτηρίας
Καθένα από αυτά είναι ένας δρόμος προς τη σωτηρία και προς κάποιον από τους αιώνιους και μακάριους τόπους. Ακριβώς όπως υπάρχουν διάφορες επιλογές τρόπου ζωής, έτσι και τόποι πολλοί υπάρχουν κοντά στον Θεό, που διαμοιράζονται και χωρίζονται με την αξία του καθενός. Ο ένας ας ασκηθεί σ’ αυτήν την αρετή, άλλος σε μια διαφορετική αρετή, ένας άλλος σε περισσότερες αρετές κι ένας ακόμα να ασκηθεί σ’ όλες, αν αυτό είναι δυνατό.
Μονάχα να προχωράει κανείς και να λαχταρά το υψηλότερο και να ακολουθεί πεζή Αυτόν που τον οδηγεί σωστά και τον κατευθύνει και θα τον φέρει από τον στενό δρόμο και την πύλη στο απέραντο της εκεί μακαριότητας. Αν πρέπει όμως ο Παύλος που κι αυτός ακολουθεί τον Χριστό, να θεωρεί την αγάπη ως πρώτη και σημαντικότερη εντολή και κορωνίδα του νόμου και των προφητών, τότε βρίσκω πως το καλύτερο μέρος της είναι η φιλοπτωχία, η ευσπλαχνία και η συμπάθεια για τον αδελφό. Γιατί σε τίποτε άλλο δεν αναπαύεται ο Θεός περισσότερο από την ευσπλαχνία, αφού δεν υπάρχει κάτι άλλο που να μοιάζει τόσο στον Θεό, του οποίου η αλήθεια κι η ευσπλαχνία προπορεύονται και στον Οποίο πρέπει να προσκομίζουμε το έλεος πριν από την κρίση. Ούτε με κάτι άλλο μπορούμε να ανταποδώσουμε τη φιλανθρωπία στον Θεό, ο οποίος ανταποδίδει και βάζει σε ζυγαριά και μέτρημα το έλεος, παρά με τη φιλανθρωπία την ίδια.
Ανάγκη φιλευσπλαχνίας
Σε κάθε φτωχό πρέπει να ανοίγουμε τα σπλάχνα μας και σε όσους κακοπαθούν για οποιαδήποτε αιτία. Αυτό πρέπει να γίνεται, σύμφωνα με την ευαγγελική εντολή να χαιρόμαστε με όσους χαίρονται και να κλαίμε με όσους κλαίνε· και πρέπει να προσφέρουμε με αγάπη στους συνανθρώπους -επειδή κι εμείς άνθρωποι είμαστε- την προσφορά της αγαθότητας, όταν την χρειάζονται. Είτε λόγω χηρείας, ορφάνιας, ξενιτειάς, είτε λόγω σκληρότητας όσων έχουν δούλους ή θράσους αυτών που κυβερνούν, είτε λόγω απανθρωπιάς των φοροεισπρακτόρων, δολοφονιών των ληστών, απληστίας των κλεφτών ή δήμευσης της περιουσίας ή λόγω ναυαγίου. Διότι όλοι αξίζουν στον ίδιο βαθμό τη συμπόνοια και στρέφουν το βλέμμα τους στα χέρια μας, όπως εμείς στρέφουμε το βλέμμα μας στα χέρια του Θεού για όσα χρειαζόμαστε.
Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος Περί φιλοπτωχίας,
Επιλογή αποσπασμάτων – Απόδοση στη Νεοελληνική: Απαρχή
